Sche Vus avais il dretg da votar en Svizra, avais Vus er il dretg da candidar per las elecziuns dal Cussegl naziunal.
Per ina candidatura stuais Vus:
avair il dretg da burgais svizzer
avair almain 18 onns il di da las elecziuns (22 d'october 2023)
Differentas persunas èn exclusas dal dretg da votar pervia d'ina restricziun. La Lescha federala davart ils dretgs politics fixescha ils motivs d'exclusiun.
Per ch'i na resultian nagins conflicts d'interess, scumondan la Constituziun federala e la lescha en tscherts cas a las persunas elegidas d'exequir a medem temp dus uffizis u duas funcziuns. En quests cas ston las persunas elegidas desister d'in uffizi u d'ina funcziun.
Las suandantas persunas na dastgan betg far part dal parlament:
las commembras ed ils commembers dal Cussegl federal
las persunas che vegnan elegidas da l'Assamblea federala (per exempel la chanceliera federala u il chancelier federal sco er las derschadras federalas ed ils derschaders federals)
las commembras ed ils commembers da la direcziun da l'armada
il persunal da l'administraziun federala
il persunal dals Servetschs dal parlament
il persunal dals tribunals federals
il persunal da la Procura publica federala
Sin la pagina dal parlament chattais Vus la glista cun tut las incumpatibilitads.
Sche Vus vulais candidar, stuais Vus observar ina tscherta procedura. Tar questa procedura datti pitschnas differenzas chantunalas.
En ils chantuns ZH, BE, LU, SZ, ZG, FR, SO, BS, BL, SH, SG, GR, AG, TG, TI, VD, VS, NE, GE, JU faschais Vus il suandant:
Suletta u sulet ubain ensemen cun autras candidatas ed auters candidats pudais Vus furmar ina «proposta electorala».
Mintga proposta electorala sto avair ina designaziun che permetta da la distinguer d'autras propostas electoralas.
Vus dastgais candidar mo en in chantun e figurar mo sin ina proposta electorala.
Voss num dastga star maximalmain duas giadas sin ina proposta electorala.
Inditgai Voss prenum e Voss num uffizial, eventualmain il prenum u il num, sut il qual Vus essas enconuschenta u enconuschent sin plaun politic u en il mintgadi, Vossa schlattaina, Vossa data da naschientscha, Vossa professiun, Vossa adressa (inclusiv il numer postal), Voss lieu da burgais (inclusiv il chantun).
Declerai en scrit che Vus acceptias la candidatura. Senza questa conferma vegn stizzà Voss num.
Il dumber da nums che figureschan sin la proposta electorala na dastga betg esser pli grond ch'il dumber da persunas ch'èn d'eleger en Voss chantun en il Cussegl naziunal. Sch'ina proposta electorala cuntegna memia blers nums, vegnan stritgads ils ultims nums.
Cura che la proposta electorala è avant maun, la stuais Vus laschar suttascriver d'in tschert dumber da persunas cun dretg da votar che As sustegnan.
Il dumber minimal importa:
100 suttascripziuns en ils chantuns cun 2–10 sezs (LU, SZ, ZG, FR, SO, BS, BL, SH, GR, TG, TI, VS, NE, JU)
200 suttascripziuns en ils chantuns cun 11–20 sezs (SG, AG, VD, GE)
400 suttascripziuns en ils chantuns cun passa 20 sezs (ZH, BE)
Ina persuna cun dretg da votar dastga suttascriver mo ina proposta electorala. E suenter che la proposta electorala è inoltrada al chantun, na po ella betg pli retrair sia suttascripziun.
Excepziuns
Ina partida na sto betg rimnar in dumber minimal da suttascripziuns per sia proposta electorala:
sch'ella era registrada la fin da l'onn avant las elecziuns confurm a l'urden en il register da las partidas da la Chanzlia federala
sch'ella è represchentada durant la perioda d'uffizi scadenta per il medem chantun en il Cussegl naziunal u sch'ella ha survegnì a chaschun da l'ultima elecziun da renovaziun totala almain 3 pertschient da las vuschs en il medem chantun
En quests cas sto la partida inoltrar mo las suttascripziuns legalmain valaivlas da tut las candidatas ed ils candidats sco er da las persunas che presidieschan ed administreschan la partida sin plaun chantunal.
Ussa stuais Vus inoltrar Vossa proposta electorala a Voss chantun.
Resguardai ils termins che Voss chantun ha fixà per inoltrar la proposta electorala.
Las propostas electoralas definitivas controlladas dals chantuns sa numnan «glistas» e survegnan in numer.
Ussa transmetta il chantun las glistas a la Chanzlia federala.
Vus essas ussa uffizialmain candidata u candidat.
Sursilvania
Ina candidata u in candidat furma ina «proposta electorala».
Mintga proposta electorala sto vegnir suttascritta d'almain 5 persunas cun dretg da votar che abitan en il chantun.
Sco candidata u candidat stuais Vus confermar en scrit che Vus veglias As participar a las elecziuns. Senza questa conferma vegn stizzà Voss num.
Vossa candidatura inoltrais Vus a la Chanzlia chantunala, e quai il pli tard 48 dis avant il di d'elecziun (en quest cas ils 4 da settember 2023 a las 12.00).
Sch'i vegn inoltrada mo ina candidatura, declera la Regenza che la persuna respectiva saja elegida (elecziun taciturna).
Sutsilvania
Ina candidata u in candidat furma ina «proposta electorala».
Mintga proposta electorala sto vegnir suttascritta d'almain 5 persunas cun dretg da votar che abitan en il chantun.
Vossa proposta electorala pudais Vus inoltrar al biro electoral chantunal, e quai il pli tard fin il 48. di avant las elecziuns a mezdi (il pli tard pia fin ils 4 da settember 2023 a las 12.00).
Sch'i vegn inoltrada mo ina candidatura, declera la Regenza che la persuna respectiva saja elegida (elecziun taciturna).
En quests chantuns pudais Vus candidar senza stuair observar ina tscherta procedura. Tut las persunas svizras cun dretg da votar pon candidar, e las electuras ed ils electurs pon eleger mintga persuna che ha il dretg da votar en Svizra.
Il chantun Glaruna ha dapi il 1. da matg 2023 ina procedura d'annunzia facultativa per candidaturas.
Mintga persuna cun dretg da votar po annunziar sia candidatura a la Chanzlia chantunala fin ils 4 da settember 2023, a las 12.00.
L'annunzia sto:
vegnir inoltrada en scrit
esser suttascritta
cuntegnair las suandantas indicaziuns: num e prenum uffizial, num e prenum, sut il qual la persuna è enconuschenta sin plaun politic u en il mintgadi, schlattaina, data da naschientscha, adressa da domicil incl. numer postal, lieus d'origin inclusiv il chantun respectiv, appartegnientscha ad ina partida resp. ad ina gruppaziun politica
cuntegnair l'indicaziun da l'uffizi en mira
cuntegnair l'indicaziun, sche l'uffizi vegn gia pratitgà (supplement «fin ussa»)
arrivar fin ils 4 da settember 2023, a las 12.00.
Las candidaturas che vegnan annunziadas a temp, vegnan publitgadas online ed en il Fegl uffizial dal chantun.
Notabene: Perquai che l'annunzia d'ina candidatura è facultativa, èn elegiblas – ultra da las candidatas e dals candidats ch'èn s'annunziads facultativamain – er tut las autras persunas cun dretg da votar en Svizra.
La circulara dal Cussegl federal a las regenzas chantunalas concernent las elecziuns per la renovaziun totala dal Cussegl federal dals 22 d'october 2023 cuntegna las reglas e las premissas detagliadas che valan per ina candidatura per il Cussegl naziunal.
Sche Vus vulais candidar e duvrais infurmaziuns davart il proceder, As po gidar er la partida da Vossa tscherna.