L’ierta va a las ertavlas ed als ertavels tenor lescha

Sche Vus n’avais betg fatg in testament u in contract d’ierta, vegn Vossa ierta repartida tranter las ertavlas ed ils ertavels tenor lescha. Quai vul dir las ertavlas ed ils ertavels che la lescha prevesa.

Vossas ertavlas e Voss ertavels tenor lescha èn Vossa dunna u Voss um – resp. Vossa partenaria registrada u Voss partenari registrà – e Voss parents (Voss uffants u – en cas che Vus n’avais nagins uffants – Voss geniturs, Vossa tatta u Voss tat). Ellas ed els ertan en la suandanta successiun:

• sche Vus avais uffants: Vossa ierta vegn repartida tranter Vossa dunna u Voss um – resp. Vossa partenaria registrada u Voss partenadi registrà – e Voss uffants (u lur figlialanza, en cas ch’ils uffants èn morts)

• sche Vus n’avais nagins uffants: Vossa ierta vegn repartida tranter Vossa dunna u Voss um – resp. Vossa partenaria registrada u Voss partenari registrà – e Voss geniturs (u Voss fragliuns, en cas ch’ils geniturs èn morts)

• sche Vus n’avais nagins proxims parents –  q.v.d. ni figlialanza da Voss geniturs ni da Vossa tatta u da Voss tat: l’entira ierta va a Vossa dunna u a Voss um – resp. a Vossa partenaria registrada u a Voss partenari registrà

• sche Vus n’essas betg maridada u maridà e na vivais betg en in partenadi registrà e n’avais nagins parents: l’ierta va al chantun u a la vischnanca, nua che Vus avevas Voss ultim lieu da domicil

Resguardai per plaschair: Partenarias e partenaris da concubinat n'èn betg ertavlas ed ertavels tenor lescha. Sche Vus vulais che Vossa partenaria u Voss partenari da vita ertia insatge, stuais Vus prevesair quai explicitamain en Voss testament.

Quant che spetga las ertavlas ed ils ertavels tenor lescha: la part d’ierta

Exempel: Vossa ierta importa 100 000 francs. Vus n’avais fatg ni in testament ni in contract d’ierta.

a) Vus avais in um, in figl, in frar ed ina mamma:

• Voss um erta 50 000 francs.

• Voss figl erta 50 000 francs.

b) Vus avais ina dunna ed in frar:

• Vossa dunna erta 75 000 francs.

• Voss frar erta 25 000 francs.

c) Vus avais in figl e trais soras:

• Voss figl erta 100 000 francs.

Libertad da disponer

Sche Vus faschais in testament u in contract d’ierta, pudais Vus midar las ertavlas ed ils ertavels sco er la repartiziun da Vossa ierta. En quest connex stuais Vus resguardar las parts obligatoricas tenor lescha.

Exempels:

• Vus pudais favurisar ina u pliras ertavlas ubain in u plirs ertavels. Quai per exempel cun dar dapli a Vossa dunna u a Voss um, a Vossa partenaria registrada u a Voss partenari registrà che a Voss uffants.

• Vus pudais supplementarmain numnar ulteriuras ertavlas ed ulteriurs ertavels ultra da quellas e quels che la lescha prevesa, per exempel Vossa partenaria u Voss partenari da concubinat.

Ulteriuras infurmaziuns: Co ch’ins fa in testament

Cunfins da la libertad da disponer

Betg tut las ertavlas e tut ils ertavels tenor lescha na pon vegnir exclus cumplettamain da l’ierta:

• Vossa dunna, Voss um, Vossa partenaria registrada u Voss partenari

• Voss uffants u, en cas che quels èn morts, lur figlialanza (lur uffants ed ev. lur biadias e biadis

Er sche quai è cunter Vossa voluntad, han quellas ertavlas e quels ertavels il dretg sin ina part da Vossa ierta, l'uschenumnada part obligatorica. Quai na vala betg per Voss fragliuns, per Vossas cusrinas e per Voss cusrins. Vus als pudais excluder cumplettamain da l’ierta cun fixar en Voss testament che autras persunas survegnian Vossa facultad.

Las ertavlas ed ils ertavels tenor lescha, che han il dretg sin ina part obligatorica, pon renunziar a quella cun:

• refusar l’ierta

• betg contestar in testament che violescha la part obligatorica, u

• far ensemen cun Vus in contract d’ierta, en il qual ellas ed els renunzian a la part obligatorica

Per ulteriuras infurmaziuns davart quest tema As drizzai ad in biro d'advocatura u ad ina persuna spezialisada.

Da tge part pudais Vus disponer libramain en il testament?

En Voss testament pudais Vus disponer libramain mo davart ina part da l’ierta, l'uschenumnada part disponibla. L’autezza da la part disponibla dependa da Vossa situaziun famigliara il di da la mort. Sche Vus n’avais ni ina partenaria u in partenari ni figlialanza (uffants, biadis), n’è la part disponibla betg limitada. Cas cuntrari è Vossa libertad da disponer limitada.

Exempel: Vossa ierta importa 100 000 francs. Vus avais in um, duas figlias ed in frar:

• part obligatorica da l’um: 25 000 francs (50 % da sia part d’ierta tenor lescha)

• part obligatorica da Voss uffants: 12 500 francs per uffant (50 % da lur part d’ierta respectiva tenor lescha)

• Vus pudais pia disponer libramain davart 50 000 francs (part disponibla).

Per plaschair resguardai: I dat numerusas pussaivladads sco che Vus pudais reparter Vossa ierta. As drizzai ad ina persuna spezialisada per vegnir a savair quant auta che la part disponibla è en Voss cas.