Giuridicamain vegnis Vus considerads sco duas persunas singulas e betg sco pèr.

Quai munta tranter auter il suandant:

• Vus na pudais betg surpigliar il num da Vossa partenaria u da Voss partenari.

• Omaduas persunas ston emplenir in'atgna decleraziun da taglia.

• Sche Vossa partenaria u Voss partenari cumpra in’abitaziun u ina chasa en agen num, n’avais Vus nagin dretg da tala.

• En cas d'ina separaziun n'avais Vus nagin dretg da pajaments da mantegniment, er sche Vus avais reducì u terminà dal tuttafatg l'activitad da gudogn durant la vita cuminaivla per As occupar dals uffants cuminaivels u dal tegnairchasa.

• En cas d'ina separaziun n'avais Vus betg il dretg da las contribuziuns a la AVS che Vossa anteriura partenaria u Voss anteriur partenari ha pajà durant la vita cuminaivla.

• La lescha n’As oblighescha betg da gidar u da sustegnair Vossa partenaria u Voss partenari (p.ex. en cas da malsogna e.u.v.). I dat dentant cas, nua che la situaziun finanziala da la partenaria u dal partenari da concubinat ha consequenzas (p.ex. en cas da l’agid social u d’ina procedura da scussiun).

• Tar il pensiunament survegnan tuts dus ina renta da la AVS da mintgamai 100 %. Quai cuntrari a pèrs maridads u a pèrs en in partenadi registrà; quels survegnan ina renta cuminaivla da 150 % da la renta maximala.

Uffants cuminaivels

Sche Vus n’essas betg maridà cun la mamma da Voss uffant, stuais Vus declerar en ina procedura da renconuschientscha che Vus essas il bab da l’uffant. Ensemen cun questa decleraziun pudais Vus er inoltrar la decleraziun che Vus exequis la tgira genituriala ensemen cun la mamma. Infurmaziuns davart la procedura per survegnir la tgira genituriala cuminaivla chattais Vus sin la pagina Tgira genituriala. En cas d’ina tgira genituriala cuminaivla po l’uffant er survegnir il num dal bab.

Uffants da la partenaria u dal partenari

Sche Vus vivais en in concubinat, pudais Vus adoptar ils uffants da Vossa partenaria u da Voss partenari. Tge premissas che Vus stuais ademplir e tge proceder che Vus stuais resguardar, chattais Vus sin la pagina Adopziun. 

Sche Vossa partenaria u Voss partenari mora, na faschais Vus betg part da las ertavlas e dals ertavels tenor lescha. Vus n’ertais pia betg automaticamain sia facultad. Vus pudais dentant favurisar in l'auter cun in testament.

Resguardai dentant: Er in testament As po favurisar mo cun quella part che surpassa la part obligatorica da las ertavlas e dals ertavels tenor lescha. Resguardai er la taglia sin l’ierta.

Persunas che vivan en in concubinat n'han betg il dretg d'ina renta per survivents da la AVS. I po dentant esser ch’il reglament da Vossa cassa da pensiun (2. pitga) prevesa ina indemnisaziun per la persuna surviventa. Per vegnir a savair tge dretgs che Vus avais, As drizzai a Vossa cassa da pensiun.

Sche Vus na maridais betg e na registrais er betg Voss partenadi, ma vulais tuttina fixar intginas reglas per Vossa vita sco pèr, pudais Vus far in contract en scrit (contract da concubinat).

Vus pudais decider sezs, tge che Vus vulais reglar en il contract: per exempel ina glista da l’inventari, la repartiziun dals custs dal tegnairchasa, il mantegniment dals uffants, la repartiziun da la facultad, las contribuziuns da mantegniment en cas d’ina separaziun u in’assicuranza da vita a favur da la partenaria u dal partenari.

Quest contract è liant. Las disposiziuns dal contract pon – sche necessari – vegnir fatgas valaivlas davant dretgira.

Per infurmaziuns detagliadas davart il concubinat e davart il contract da concubinat u per models da tals contracts As drizzai ad in’advocata u ad in advocat.